De Noorderstroom is een jenaplanschool. Wij werken vanuit een vaste structuur met duidelijke kaders. Binnen deze kaders is er in het jenaplanonderwijs de vrijheid voor uw kind om te kunnen werken aan vaardigheden die niet alleen voor de schoolcarrière, maar ook juist voor het leven daarna waardevol zijn.

In april 2024 is het 100 jaar geleden dat Peter Petersen in het destijds Duitse plaatsje Jena een nieuwe school begon: de start van het jenaplanonderwijs. Het kringgesprek, waar kinderen alles bespreken van wereldnieuws tot het rekenwerk waarmee ze dadelijk verder willen. De viering, waarin kinderen op het podium samen laten zien wat ze geleerd hebben. Je komt het op meer scholen tegen, maar het stamt uit het Jenaplanonderwijs.

Nu, honderd jaar later, zijn er zo’n 160 Nederlandse basisscholen en vijf middelbare scholen al een eeuw Jenaplan. De pedagoog Peter Petersen was leraar, schoolleider en onderzoeker en had zijn sporen verdiend. Hij mocht als kersverse hoogleraar in Jena leidinggeven aan een oefenschool, waar hij zijn pedagogische ideeën in de praktijk kon brengen en de effectiviteit ervan kon onderzoeken. Zijn school was pas geslaagd, stelde hij, als minimaal voldaan werd aan de algemeen geldende leerdoelen. Maar zijn ambities reikten verder: het ging hem om de school als leef- en werkgemeenschap, een plek waar je leert samenleven.

Rolwisseling in de stamgroep

Petersen wilde het onderwijs anders organiseren dan gangbaar was. Hij hekelde vooral de jaarklas: een groep kinderen, allemaal even oud, die van jaar tot jaar bij elkaar bleven. Hij zag hoe kinderen die wat trager waren een schoolcarrière lang op hun tenen liepen, terwijl de snelste lezers, rekenaars of atleten altijd moesten wachten op de rest. In plaats daarvan introduceerde het Jenaplan de stamgroep: meerdere leeftijdsgroepen bij elkaar in een evenwichtige mix van jongste, middelste en oudste kinderen. Het wisselen van rollen geeft dynamiek: je komt het ene jaar binnen als een jongste, maar straks ben je een oudste met meer verantwoordelijkheid en de taak om nieuwe jongsten te helpen. 

School waar je leert samenleven

Het Jenaplanonderwijs steunt op vier basisactiviteiten: samen spreken, samen werken, samen spelen en samen vieren. Voor Peter Petersen waren dit de sociale activiteiten waarin mensen met elkaar samenleven. In onderwijs en opvoeding behoren die in een zeker ritme afwisselend aan de orde te komen. Het kringgesprek is misschien wel het bekendste element uit het Jenaplan: de groep komt samen en bespreekt er de planning van de dag, een krantenartikel, een nieuw project of een filosofisch thema. In de eindkring is er ruimte voor de evaluatie van wat er vandaag geleerd is, waar je nog moeite mee hebt, wat er fijn liep en hoe je morgen verder kan.

Verder lezen over jenaplanonderwijs? www.njpv.nl